Bàn về tính pháp lý trong sự kiện Trả tự do cho 4 nữ tiếp viên mang ma túy về VN

  

Trước tin tức 4 nữ tiếp viên hàng không được trả tự do, chúng ta cùng điểm qua 1 số vấn đề pháp lý để hiểu rõ hơn về vụ việc nhé!

1. Trong tố tụng hình sự, cần phân biệt “khởi tố vụ án” & “khởi tố bị can”

- Khởi tố Vụ án diễn ra trước Khởi tố Bị can;

- Khởi tố Vụ án dựa trên tiêu chí có căn cứ xác định HÀNH VI phạm tội hay không. Hiểu nôm na rằng, chắc chắn có hành vi phạm tội trong vụ việc xảy ra, thì Cơ quan điều tra sẽ ra Quyết định Khởi tố Vụ án. Hay nói theo cách khác, Khởi tố vụ án là khởi tố hành vi;

- Sau khi có Quyết định Khởi tố vụ án, nếu có căn cứ xác định được chủ thể nào (cá nhân, tổ chức) đã thực hiện hành vi được quy định là Tội phạm trong BLHS thì Cơ quan điều tra sẽ ra Quyết định Khởi tố Bị can. Như vậy, Khởi tố Bị can dựa trên tiêu chí CHỦ THỂ phạm tội (cá nhân hoặc pháp nhân), nếu chủ thể đó thực hiện hành vi thỏa dấu hiệu để được coi là tội phạm thì Cơ quan điều tra sẽ ra Quyết định Khởi tố Bị can.

2. Vì sao 4 nữ tiếp viên được trả tự do? 

Liên quan đến hành vi vận chuyển trái phép ma túy của họ, và thời hạn tạm giữ.

a. Cần phân biệt “bắt người phạm tội quả tang” và “bắt quả tang người đang thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội”. Điểm khác biệt nằm ở có hay không có 2 chữ “phạm tội”, tức là xác định được hành vi đó đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm hay chưa. Nói nôm na là có đủ căn cứ để quy kết hành vi đó là hành vi phạm tội hay chưa, hay chỉ mới dừng lại ở hành vi nguy hiểm cho xã hội mà thôi. Phần này liên quan đến 4 yếu tố cấu thành tội phạm là chủ thể, khách thể, mặt chủ quan, mặt khách quan (hơi mang tính chuyên môn sâu).

Trường hợp này là “bắt quả tang người đang thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội” (hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy). Chưa chứng minh được lỗi cố ý của 4 tiếp viên trong sự việc này (mặt chủ quan), trong khi đó mặt chủ quan của Tội vận chuyển trái phép chất ma túy phải là lỗi cố ý. Do đó, chưa đủ căn cứ để xác định Hành vi này là “tội phạm”. 

b. Thời hạn tạm giữ theo BL TTHS là 3 ngày, được gia hạn 2 lần, tối đa không quá 9 ngày.

=>Để chứng minh yếu tố lỗi, người ta sẽ căn cứ vào nhận thức chủ quan, và đánh giá nhận thức chủ quan thông qua hành vi khách quan của người thực hiện hành vi. Trong khi đó, nguyên tắc của tố tụng hình sự là “suy đoán vô tội”, và “trách nhiệm chứng minh thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng”. Do đó, khi hết thời hạn tạm giữ mà chưa chứng minh được lỗi cố ý trong hành vi của 4 nữ tiếp viên, để hành vi đó đủ yếu tố cấu thành tội phạm, thì Cơ quan điều tra phải trả tự do cho họ.

3. Được trả tự do, nghĩa là 4 nữ tiếp viên không phạm tội?

Được trả tự do sau thời gian tạm giữ nghĩa là trong thời gian đó, Cơ quan điều tra chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự đối với hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy của 4 nữ tiếp viên.

Sau khi trả tự do cho 4 nữ tiếp viên, vì đã Khởi tố Vụ án nên Cơ quan điều tra sẽ tiếp tục thu thập bằng chứng, điều tra, làm rõ sự việc (chuyển sang giai đoạn Điều tra). Nếu có đủ căn cứ chứng minh hành vi của 4 nữ tiếp viên được thực hiện với lỗi cố ý, đủ yếu tố cấu thành tội phạm, Cơ quan điều tra sẽ ra Quyết định Khởi tố Bị can.

Như vậy, được trả tự do không có nghĩa là không phạm tội, không còn liên quan. Trên tinh thần nguyên tắc “suy đoán vô tội”, tức là 1 người sẽ không bị coi là tội phạm khi chưa có Bản án/Quyết định tuyên có tội của Toà án, thì 4 nữ tiếp viên đó được trả tự do sau khi hết thời hạn tạm giữ mà Cơ quan điều tra chưa chứng minh được họ phạm tội, nhưng không có nghĩa là họ sẽ “bỏ lọt tội phạm”.

Link tin tức:

https://dantri.com.vn/phap-luat/khoi-to-vu-an-tra-tu-do-4-nu-tiep-vien-mang-ma-tuy-tu-phap-ve-viet-nam-20230322163817038.htm